Dziecko w żłobku, przedszkolu - czy warto je tam posłać?

Żłobek i przedszkole to formy opieki nad dzieckiem do momentu rozpoczęcia edukacji w szkole. Mają za zadanie opiekować się maluchami na czas nieobecności rodziców, ale i wspieranie ich w rozwoju poznawczym, społecznym i emocjonalnym. Czy warto posłać dziecko do żłobka i przedszkola? Jakie korzyści dla poszczególnych sfer jego rozwoju ma pobyt w tych placówkach? Kiedy i jak można wesprzeć się w podejmowaniu tej decyzji? Na czyje wsparcie liczyć?

Czym jest żłobek/przedszkole? - edukacja przedszkolna a obowiązek szkolny w Polsce

W naszym kraju obowiązkowa edukacja rozpoczyna się w wieku lat 6-ciu - wtedy dziecko rozpoczyna od września naukę w klasie "0", aby następnie stać się dumnym pierwszoklasistą. Przedtem może jednak uczęszczać do żłobka i przedszkola. Pierwsza placówka to placówka opiekuńczo-wychowawcza, która zajmuje się opieką i wychowaniem oraz edukacją dzieci od 20-stego tygodnia życia do 3-4 lat, w zależności od rodzaju placówki. Z kolei przedszkole jest placówką, zajmującą się organizowaniem wczesnej edukacji oraz opieki nad 3, 4, 5-letnimi. W niektórych miejscach istnieją oddziały zerowe (klasy "0").

Uczęszczanie do żłobka/przedszkola nie jest obowiązkowe, ale posłanie tam dziecka ma wiele zalet i korzyści dla jego rozwoju. Ponadto takie rozwiązanie korzystnie wpływa na rodziców, bowiem mają oni możliwy powrót do pracy - np.: powrót mamy po urlopie macierzyńskim.

Czy warto posłać dziecko do żłobka/przedszkola? - Korzyści dla rozwoju dziecka

Jakie zalety ma uczęszczanie naszego malucha do tych placówek, co daje nam - jako rodzicom, naszemu maluchowi, czy i jak pomaga mu w rozwoju? Biorąc pod uwagę rolę i funkcje tych placówek, nasz maluch na pewno rozwija się inaczej niż w przypadku opieki domowej, nawet, gdy ma rodzeństwo w podobnym wieku. Dlaczego? W żłobku i przedszkolu dziecko zostaje umieszczone… w grupie. Zachodzą tam procesy grupowe, co jest skomplikowanym oraz fascynującym procesem psychologicznym i socjologicznym. Nasza pociecha, jako jednostka "działająca" w grupie, rozwija się indywidualnie, ale i grupowo.  Co dokładnie daje bycie żłobkowiczem/przedszkolakiem? Na pewno pobyt tam wpływa korzystanie na rozwój malucha w wielu jego aspektach, co odbywa się z ogromną korzyścią dla jego rozwoju:

• intelektualnego,
• poznawczego,
• emocjonalnego,
• społecznego.

_{Zajęcia dziecka w przedszkolu}

1. Korzyści dla rozwoju intelektualnego

Pobyt w żłobku/przedszkolu przyczynia się do dynamicznego rozwoju intelektualnego naszego dziecka poprzez:

• naukę przez zabawę - dzieci każdego dnia mają zajęcia określone w wymaganiach dla tychże placówek. Uczą się tam (poprzez swoje ulubione aktywności) jak rozwijać samodzielność, twórcze myślenie, kreatywność. Starszaki, czyli przedszkolaki z grupy 5-latków posiadają już zwykle swoje pierwsze elementarze, przygotowujące je do pierwszych zajęć edukacyjnych w zerówce (czasami nawet 4-latki korzystają z dedykowanych dla ich grupy wiekowej książeczek dydaktycznych). Pozwala to na łagodniejsze przejście z etapu przedszkolnego do nauki w szkole (nawet w klasie "0", która nazywana jest rocznym obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym);
• zajęcia w przedszkolu mają na celu usprawniania rozwoju naszej pociechy - sprawiają one, by była ona regularna i bardziej harmonijna, pozwalają na towarzyszenie jej w rozwoju i zaspokajaniu jego ciekawości. W placówce maluch ma szansę na poznanie nowych umiejętności, nabycie i usprawnianie ich;
• zajęcia edukacyjne w placówce pozwalają na angażowanie wielu sfer rozwoju, w tym sfery motorycznej i emocjonalnej. Maluch może tam szlifować swoje umiejętności plastyczne, ale i językowe, manualne. Dodatkowo, jego prace (jakie tworzy) są źródłem jego satysfakcji, radości, dumy;
• nasza kruszynka rozwija swoje pasje i zainteresowania - to także czas na wyrównywanie ewentualnych braków rozwojowych.

2. Korzyści dla rozwoju społeczno-emocjonalnego

Pobyt w żłobku czy przedszkolu to przede wszystkim pobyt w grupie, co sprzyja rozwojowi społecznemu oraz emocjonalnemu naszego dziecka:

• pobyt w placówce uczy i usprawnia pracę w grupie - w tytułowych placówkach bardzo często (praktycznie cały czas) pracuje się w grupie lub grupach, maluchy chodzą w parach, uczą się współpracy, osiągania kompromisu (np.: poprzez dzielenie się zabawkami), rozwiązywania konfliktów grupowych, przejmowania ról w grupie… Takie ćwiczenia są niezwykle istotne dla każdego kilkulatka, nie tylko dla jedynaków czy tych, pierwszorocznych;
• kontakt z rówieśnikami w tym samym wieku sprawia, że nasze kruszynki dowiadują się, kim są, jakie są, jak zachowują się w grupie - mogą niejako "przeglądać się" w grupie, sprawdzając na jakim etapie rozwoju są, co powinny umieć;
• w grupie maluchy poznają zasady i normy w niej panujące - uczą się ich przestrzegać, dostosowywać się, ale także czekać na swoją kolej, dzielić się, działać wspólnie i dążyć do jakiegoś celu. Tym samym uczą się otwartości, tolerancji, akceptacji dla innych. Ponadto dowiadują się, jak zachowywać się w grupie, jakie zachowania są akceptowalne, jakie dopuszczalne, a jakie niepożądane.
• w grupie pracuje się nad wieloma przydatnymi cechami: empatią, współczuciem oraz cierpliwością;
• dziecko poznaje wiele nowych emocji, w tym emocji złożonych, takich jak: duma, wstyd, zazdrość, poczucie winy. Uczy się je nazywać, kontrolować oraz radzić sobie z nimi. Dzięki temu buduje swoją tożsamość oraz stabilizację emocjonalną, co zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa jako osoby.

3. Korzyści dla rozwoju osobistego posłania dziecka do żłobka lub przedszkola

Pobyt w tytułowych placówkach bardzo korzystnie wpływa na rozwój osobisty naszego malucha:

• w procesach grupowych dzieje się wiele dobrego dla samej jednostki. W grupie maluchy odkrywają swoje indywidualne zdolności (np. dziecko widzi, że robi coś w grupie najlepiej), talenty ale i trudności, ewentualne brak;
• placówka, a dokładniej pobyt w niej pomaga w uporządkowaniu dnia, nauce systematyczności i odpowiedzialności - nasza córka/nasz syn zyskuje bowiem nowe obowiązki, musi rano wstać o określonej godzinie i pojawić się w placówce, tam również jest określony porządek dnia (w przedszkolu zwykle bardziej precyzyjnie określony, większa ilość obowiązków, w żłobku plan jest dopiero wstępem do nauki organizacji własnego czasu), mają one określone rytuały, ich grupy mają swoje nazwy, posiadają swoje szufladki, szafki, znaczki w łazience;
• w tych placówkach odbywa się wiele ciekawych dni, atrakcji, obchodzone są święta, np.: Dzień Przedszkolaka, Dzień Pluszowego Misia, Dzień Postaci z Bajek, Andrzejki, akademia z okazji Dnia Nauczyciela, Święta Niepodległości, Mikołajki, Wigilia przedszkolna, Jasełka, Dzień Babci, odbywa się bal karnawałowy, Dzień Matki, Dzień Dziecka, Wielkanoc, Dzień Ziemi, akademia z okazji zakończenia roku szkolnego itp. Nasz kilkulatek ma okazję do wzięcia udziału w przedstawieniach, zabawach, konkursach.

4. Korzyści dla rozwoju mowy

Rozwój mowy u dwulatków, trzylatków i czterolatków zachodzi bardzo dynamicznie lub… bardzo powoli, jest opóźniony, dziecko mówi mało, wcale lub niewyraźnie… pobyt w tytułowych placówkach z pewnością wpływa na rozwój mowy, intensywnie go stymulując:

• nasza pociecha uczy się mówić, rozmawiać, porozumiewać z innymi - w domu rodzice rozumieją jego potrzeby i odpowiadają na nie. W placówce przebywa się z obcymi sobie osobami, z jakimi za pewien czas stworzy się więź. Istnieje tutaj wiele możliwości, które stymulują w sposób naturalny rozwój mowy;
• maluch uczy się mówić w zabawie z rówieśnikami, w czasie zajęć oraz w momencie, gdy sygnalizuje nauczycielom swoje potrzeby. Mnogość sytuacji, w jakich uczy się wyrażać siebie werbalnie, czyli za pomocą słów, bardzo dynamicznie wpływa na rozwój komunikacji;
• dziecko nabywa nowe słownictwo, uczy się jego zastosowania - w wielu żłobkach i przedszkolach naucza się również języka obcego, który jest aktualnie pożądaną cechą na rynku pracy;
• w przedszkolach zwykle odbywają się przesiewowe badania mowy, przeprowadzane przez logopedę, co pozwala na wychwycenie ewentualnych wad wymowy lub na tym etapie edukacji.

5. Korzyści dla rozwoju fizycznego

W tytułowych placówkach nasza pociecha dużo się rusza: są zajęcia ruchowe, rytmiczne, przy muzyce, zabawy na placu zabaw. To okazja do rozwijania sprawności fizycznej i motoryki:

• pobyt w placówce sprzyja rozwojowi fizycznemu - maluchy dużo czasu spędzają w ruchu na różnych zabawach czy spacerach. Pomaga to w doskonaleniu motoryki dużej, zgrabności i precyzji ruchów;
• maluchy są w placówkach o wiele bardziej samodzielne w czynnościach samoobsługowych - potrafią/uczą się samodzielnie ubrać, rozebrać, jeść sztućcami. W wieku przedszkolnym uczą się także jazdy na rowerze, pływać (wiele ośrodków oferuje zajęcia na basenie). Nasza kruszynka staje się sprawniejsza i dzięki temu bardziej pewna siebie, otwarta.

Bardzo często pobyt dziecka w żłobku czy przedszkolu uwidacznia lub zwraca uwagę na różnorodne trudności, z jakimi się boryka, np.:

• nieśmiałość,
• trudność w nawiązywaniu relacji,
• nadmierną agresję, spowodowaną np.: czekaniem na swoją kolej itd.

Kiedy nie posyłać dziecka do żłobka/przedszkola? - ważne informacje dla rodziców

Czy istnieją sytuacje, w których nie należy posyłać naszej córki/naszego syna do placówki lub warto tą decyzję dobrze przemyśleć? Owszem, na pewno są to sytuacje, gdy dziecko:

• przejawia pewne specyficzne lęki, np.: o charakterze fobii, leczy się z tego powodu farmakologicznie, psychiatrycznie lub po prostu widzimy bardzo silny lęk separacyjny i czujemy, że maluch nie jest gotowy na rozstanie się z nami (wiele placówek oferuje możliwość pozostawiania go na 1-2 godzony w ramach adaptacji, co jest w tym wypadku dobrym rozwiązaniem);
• choruje przewlekle i ma obniżoną odporność - poza rodzinnym domem maluch jest o wiele bardziej narażony na kontakt z różnorodnymi infekcjami, co może pogorszyć jego stan zdrowia;
• jest niepełnosprawne i niesamodzielne z powodu swojego stanu zdrowia lub też przejawia trudności rozwojowe lub/i emocjonalne i jesteśmy w trakcie diagnozy, np.: w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu - w tym wypadku lepiej poczekać na ostateczną diagnozę i poszukać placówki, która najlepiej odpowie na potrzeby naszej córki/naszego syna.

Pamiętajmy, my - jako rodzice - najlepiej wiemy i czujemy, kiedy nasze dziecko jest gotowe na zostanie żłobkowiczem czy przedszkolakiem. Taka osoba, którą umieszczamy w placówce, powinna być samodzielna na miarę wymagań wieku, bez problemu rozstawać się z opiekunem na kilka godzin oraz potrafić sygnalizować swoje potrzeby (w przedszkolu również fizjologiczne, publiczne placówki przyjmują bowiem "brzdąców odpieluchowanych").

Dziecko w żłobku/przedszkolu - specjalistyczne porady wychowawcze

Jeśli nie masz pewności, czy Twój syn/Twoja córka przejawia gotowość na pójście do tych placówek, z powodzeniem możesz się skonsultować ze specjalistami, którzy to sprawdzą. Mowa oczywiście o rejonowych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, które oferują liczne badania rozwojowe. Zwykle są one poprzedzone wywiadem z rodzicem, następnie ma miejsce spotkanie z dzieckiem. Psycholog przeprowadza ocenę poziomu rozwoju psychoruchowego przy użyciu wystandaryzowanych testów psychologicznych, diagnoza może być wzbogacona o badanie mowy, przeprowadzone przez logopedę lub neurologopedę. Warto zdecydować się również na diagnozę integracji sensorycznej. Po spotkaniach (zwykle są one rozłożone w czasie) rodzic jest proszony na rozmowę, kiedy to dowiaduje się o wynikach diagnozy. W ciągu 30 dni otrzymuje stosowną opinię, gdzie zebrane są informacje z przeprowadzonych diagnoz. Ostateczną decyzję co do posłania malucha do placówki podejmują rodzice, przeprowadzone badanie i pozyskane informacje mogą być jednak cenną dla nich wskazówką.

_{Specjalista przeprowadza badanie dziecka}

Pamiętajmy, że chociaż żłobki i przedszkola nie są w naszym kraju obligatoryjne to jednak pobyt w nich korzystnie (w przypadku prawidłowej adaptacji) wpływa na rozwój naszego dziecka, zarówno w sferze poznawczej, emocjonalnej, jak i społecznej. Nam, jako rodzicom, pozwala powrócić do życia zawodowego oraz daje wiarę w to, że nasza pociecha przebywa w tym czasie w ciekawym i twórczym miejscu, gdzie jest bezpieczna i akceptowana.