IPET - co to jest, dla kogo, kto go tworzy?

IPET to Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny, tworzony osobno dla każdego ucznia, który uczy się w oparciu o orzeczenie, wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Jak wygląda IPET, jak się go tworzy i co powinien zawierać?

Czym jest IPET?

IPET to specjalistyczny dokument, który musi posiadać każdy uczeń z orzeczeniem z poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Dotyczy to uczniów:

• zarówno z niepełnosprawnością intelektualną,
• wadą wzroku (uczniów ze stwierdzonym słabym widzeniem, jak i osób niewidomych),
• słuchu (słabosłyszących, jak i całkowicie głuchych),
• jak i uczniów z niepełnosprawnością ruchową,
• autyzmem i zespołem Aspergera,
• niedostosowanych społecznie lub zagrożonych tym niedostosowaniem.

IPET - dla kogo jest?

Jak widać, rodzaje niepełnosprawności są tak różne, że każdy IPET musi być opracowany indywidualnie dla konkretnego ucznia oraz przez wykwalifikowany zespół specjalistów, który pracują z dzieckiem oraz zamierzają z nim pracować właśnie w oparciu o IPET. Warto przeanalizować, jak dokładnie to wygląda w przypadku uczniów z konkretnym typem niepełnosprawności.

IPET dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną
IPET tworzy się dla uczniów z niepełnosprawnościom intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym oraz głębokim. Takim uczniom zaleca się zajęcia rewalidacyjne, czyli nakierowane na usprawnianie obniżonych funkcji oraz kompensowanie ich innymi, które są dobrze rozwinięte, np. jeśli dziecko nie jest zbyt dobre w nauce - ale odnosi sukcesy w sporcie, można w IPET-cie zaproponować, aby brało udział w olimpiadach, co podniesie jego samoocenę i sprawi, że chętniej będzie uczyło się innych przedmiotów.
Co powinno znaleźć się w IPET-cie takiego ucznia? Przede wszystkim informacje na temat dostosowania wymagań edukacyjnych, wynikających z obniżonego programu z racji stwierdzonej niepełnosprawności. Następnie znajdują się tam informacje o zajęciach rewalidacyjnych, które zostają przyznane dziecku, zarówno ich wymiar, jak i tematyka, np. 2 godziny lekcyjne z języka polskiego, 2 godziny z matematyki itp. Podobnie opisane zostają formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, jakie przyznane zostają dziecku, np. terapia pedagogiczna w poradni, terapia logopedyczna lub psychologiczna. Znajdują się tam również informacje dla nauczycieli, pracujących z dziećmi, jak i rodziców, które stanowią wsparcie w procesie terapii dziecka w domu.

^IPET

IPET dla uczniów z wadą wzroku
Uczniowie z wadą wzroku, którzy mogą otrzymać z poradni orzeczenie, są osobami niedowidzącymi lub całkowicie niewidomymi. IPET należy wiec dostosować do ich możliwości spostrzegania, np. uwzględnić problemy w dostrzeganiu szczegółów) lub sposobu życia, np. czytania Braille’m u dziecka całkowicie niewidomego. Co powinien zawierać IPET takiego ucznia? Oczywiście także zakres dostosowania wymagań edukacyjnych, zgodnie z posiadaną przez niego wadą wzroku. Należy uwzględnić również wszelkie pomoce, z jakich powinien korzystać uczeń, np. specjalne podręczniki z większą czcionką, plansze, audiobooki zamiast lektur w tradycyjnej formie. Warto wspomnieć także o wszelkich formach wsparcia, z jakich uczeń może korzystać, np. wydłużenia czasu prac pisemnych czy zamiana ich na odpytywanie ustne itp. W przypadku uczniów niedowidzących i niewidomych należy przewidzieć specjalne środki edukacyjne, w tym książki pisane językiem Braille’a, możliwość posiadania przez dziecko psa przewodnika.

IPET dla uczniów z wadą słuchu
IPET posiadają także osoby z poważnym niedosłuchem, niedosłyszące oraz całkowicie głuche. W tym wypadku konieczne jest uwzględnienie w IPET-cie informacji, jak pomóc dziecku z ograniczonymi możliwościami rozumienia komunikatów słownych oraz trudnościami w porozumiewaniu się, np. z nauczycielem. Taki IPET powinien zawierać informacje na temat metod pomocy dziecku, np. informacje o tym, czy dziecko posiada aparat słuchowy czy czyta z ruchu warg, czy porozumiewa się za pomocą języka migowego itp. IPET powinien zawierać również informacje o tym, jak ułatwić dziecku proces edukacyjny, tj. przedstawiać informacje za pomocą plansz, które może zobaczyć, nagrywać wykłady i robić z nich transkrypcje, aby dziecko mogło przeczytać w domu o czym mówi nauczyciel itp.

IPET dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową
Dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową tworzy się IPET w oparciu o informacje o stanie zdrowia oraz dane na temat sposobu funkcjonowania dziecka. Powinien on także obejmować opis metod, które pomogą dziecku w procesie edukacyjnym z wzięciem pod uwagę ograniczeń, wynikających ze stanu zdrowia. IPET powinien uwzględniać te ograniczenia oraz wskazywać sposoby na to, jak można im przeciwdziałać, np. objąć dziecko intensywną opieką logopedyczną w przypadku afazji lub podjąć rehabilitację w ramach lekcji wychowania fizycznego.

IPET dla uczniów z autyzmem i zespołem Aspergera
Kolejna grupa uczniów, dla których pisany jest IPET, to uczniowie ze zdiagnozowanym autyzmem oraz zespołem Aspergera. Takim uczniom przysługuje pomoc nauczyciela wspomagającego, który uczestniczy w zajęciach lekcyjnych jako dodatkowa pomoc dla pedagoga oraz przede wszystkim dla samego ucznia. W tym wypadku nauczyciel wspomagający również powinien brać udział w przygotowywaniu IPET-u. W tym wypadku IPET powinien dokładnie określać sposób funkcjonowania dziecka oraz metody pomocy, w tym pomoc psychologiczno-pedagogiczną, terapię psychologiczną czy zajęcia z zakresu integracji sensorycznej.

IPET dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem
IPET-y tworzone są także dla uczniów niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych tym niedostosowaniem. Są to osoby z problemami emocjonalnymi, które przejawiają duże trudności w funkcjonowaniu społecznym, np. są bardzo agresywne, mają za sobą zatargi z prawem, incydenty z użyciem środków psychoaktywnych czy piciem alkoholu. W tym wypadku IPET powinien opisywać metody pomocy dziecku, w tym cele i formy zajęć socjoterapeutycznych, np. indywidualnych spotkań z psychologiem czy o wiele bardziej efektywnej w tym wypadku terapii grupowej.

IPET powinien składać się z kilku części:

1. Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia, oczywiście zgodnie z poziomem funkcjonowania z wzięciem pod uwagę jego niepełnosprawności.
2. Zakres i forma pomocy, jaka zostanie udzielona uczniowi w danym roku szkolnym dokładny opis tych zajęć, w tym zajęć rewalidacyjnych czy socjoterapeutycznych ale i zakres pomocy ewentualnego asystenta osoby niepełnosprawnej czy nauczyciela wspomagającego itp.
3. Opis form wsparcia dla rodziców i samego ucznia, wskazówki do pracy oraz zalecenia.
4. Informacje na temat dodatkowych technik i form pomocy, w tym wykorzystanie specjalistycznych narzędzi, np., książek dla uczniów niewidomych.

Kto tworzy IPET?

Za stworzenie każdego IPET-u odpowiedzialny jest - jak wspomniano wcześniej - cały zespół specjalistów. W skład zespołu wchodzą osoby, powołane przez dyrektora szkoły, do jakiej uczęszcza lub też uczęszczać będzie w nowym roku szkolnym dziecko z orzeczeniem. Są to zwykle nauczyciele, terapeuci, w tym psycholog dziecka, jego logopeda, a nawet lekarz. Jeśli dziecko ma przyznanego asystenta osoby niepełnosprawnej, może on również uczestniczyć w spotkaniu zespołu i brać udział w tworzeniu IPET-u.

Na spotkanie zespołu, na którym tworzony jest IPET, obowiązkowo zaproszeni są rodzice lub opiekunowie dziecka. Jako, że biorą oni czynny udział w wychowaniu dziecka oraz jego edukacji, mają prawo, a nawet obowiązek, włączyć się w tworzenie IPET-u. Co ciekawe, w pracach zespołu ma prawo uczestniczyć również sam uczeń! Jest tak pod warunkiem, że jest on pełnoletni. Wtedy jest on członkiem zespołu do opracowywania IPET-u zamiast swoich rodziców czy opiekunów. Zarówno rodzice, w przypadku dziecka nieletniego, jak i dorosły uczeń mogą wnioskować o wydanie kopii IPET-u do domowego archiwum.

Po opracowaniu IPET-u oczywiście spotkania zespołu również się odbywają (zwykle raz w semestrze, czasem częściej). Mają one na celu zdiagnozowanie, czy wdrożenie IPET-u rzeczywiście przyczyniło się do pomocy uczniowi, czyli krótko mówiąc, czy został on dobrze stworzony.

IPET - terminy, o których trzeba pamiętać

Zespól, który opracowuje IPET musi ściśle trzymać się kilku terminów. IPET musi powstać do dnia 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna naukę w oparciu o orzeczenie lub też w terminie 30 dni od daty wydania orzeczenia do kształcenia specjalnego, które zostało wydane w trakcie roku szkolnego.

Autor: Monika Muzolf, psycholog