Nauczanie indywidualne

Nauczanie indywidualne jest jedną z form spełniania obowiązku szkolnego. To forma dostosowana do potrzeb i możliwości uczniów z różnorodnymi problemami, których stan zdrowia nie pozwala na odbywanie zajęć w typowym trybie klasowo-lekcyjnym. Uczniowie w ramach nauczania indywidualnego odbywają zajęcia lekcyjne z nauczycielem we własnym domu w wymiarze, określonym w orzeczeniu z powiatowej poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Nauczanie indywidualne - czym jest i kto je wydaje?

Nauczanie indywidualne to forma spełniania obowiązku szkolnego polegająca na uczestniczeniu w zajęciach 1:1, czyli jeden nauczyciel na jednego ucznia. Oznacza to, że wszystkie zajęcia prowadzone są indywidualnie bez kontaktu z klasą: dziecko uczy się sam na sam z nauczycielem we własnym domu. Przysługuje uczniom podlegającym obowiązkowi szkolnemu, którym stan zdrowia utrudnia lub uniemożliwia uczęszczania do szkoły. Z nauczania indywidualnego może skorzystać uczeń od klasy "0" aż do zakończenia edukacji.

Nauczanie indywidualne wyraża dyrektor szkoły po przedstawieniu przez rodzica odpowiedniego orzeczenia. Orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego wydaje powiatowa publiczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Może poprzedzić wydanie dokumentu badaniem psychologiczno-pedagogicznym, ale nie jest to konieczne. Nauczanie indywidualne przyznaje się na określony czas (od 30 dni do roku szkolnego lub dłużej) na podstawie zaświadczenia lekarskiego dostarczonego przez rodziców lub opiekunów. Do poradni warto - poza dokumentacją medyczną - dostarczyć orzeczenie o niepełnosprawności (jeśli dziecko je posiada) oraz opinię ze szkoły na temat aktualnej sytuacji ucznia.

Nauczanie indywidualne obecnie

Jeśli chodzi o organizowanie indywidualnego nauczania, w 2017 roku wprowadzono istotne zmiany. Do tej pory zajęcia w ramach tej formy mogły być realizowane zarówno w domu jak i szkole, w jakiej do tej pory uczyło się dziecko. Niestety, doprowadziło to do sytuacji, kiedy wydawanie orzeczeń o potrzebie indywidualnego nauczania stało się możliwe dla uczniów z trudnościami w funkcjonowaniu społecznym, emocjonalnym, chorującym przewlekłe itp. Oznaczało to, że z tej formy nauczania po przedstawieniu odpowiedniego zaświadczenia mogła korzystać osoba z:

• fobią,
• depresją,
• cukrzycą,
• astmą...

Ustalono że tak duży odsetek uczniów uczących się w formie nauczania indywidualnego może przyczynić się do pogłębienia trudności emocjonalnych i społecznych wśród uczniów. Uznano, że należałoby wrócić do formy nauczania indywidualnego jedynie dla osób, których stan zdrowia utrudnia lub wręcz uniemożliwia uczęszczanie do szkoły. Od roku szkolnego 2017/2018 nauczanie indywidualne odbywa się więc jedynie w domu ucznia (lub placówce np. domu dziecka) i przyznawane jest jedynie uczniom, którzy z przyczyn zdrowotnych nie mogą uczestniczyć w zajęciach na terenie szkoły.

Stworzono oczywiście odpowiednie formy pomocy dla osób, które wcześniej korzystały z nauczania indywidualnego, ale po zmianach forma ta im nie przysługuje. Od 2017 roku są to:

• zindywidualizowana ścieżka kształcenia;
• przebywanie w grupie w orzeczeniu o kształceniu specjalnym.

Zindywidualizowana ścieżka kształcenia (ZŚK)
Nowa forma pomocy dla uczniów, którzy przejawiają różnorodne trudności w funkcjonowaniu społeczno-emocjonalnym, np. cierpią na fobie szkolną, społeczną, depresję, posiadają orzeczenie o niedostosowaniu społecznym. Dzięki ZŚK możliwe jest zorganizowanie im części zajęć lekcyjnych w formie indywidualnej, np. tych lekcji, na których mają największe trudności, np. jeśli uczennica bardzo boi się lekcji matematyki i z tego powodu cierpi na fobię szkolną, matematykę może odbywać w formie indywidualnej na terenie szkoły, a na inne zajęcia uczęszczać z klasą. Opinię o ZŚK wydaje na rok szkolny powiatowa publiczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna.

Przebywanie w grupie w orzeczeniu o kształceniu specjalnym
Możliwość umieszczenia w orzeczeniu o kształceniu specjalnym zapisu o konieczności odbywania niektórych zajęć w grupie do 5 osób, co pozwala na prowadzenie np. zajęć rewalidacyjnych czy konkretnych lekcji w mniejszej grupie.

Nauczanie indywidualne - komu dziś przysługuje?

Zgodnie ze zmianami z 2017 roku, obecnie z formy nauczania indywidualnego mogą skorzystać:

• uczniowie, którzy są chorzy przewlekłe lub nieuleczalnie, a ich stan nie rokuje, np. są w terminalnym stadium choroby nowotworowej;
• uczniowie w trakcie lub po leczeniu specjalistycznym i zgodnie z zaleceniami lekarza nie powinni przebywa w dużych skupiskach np. dzieci po przeszczepach, skomplikowanych operacjach, będące w trakcie chemioterapii itp.;
• uczniowie, którzy przebywają w szpitalu dłużej niż 30 dni, np. W powodu choroby nowotworowej lub psychicznej (np. wtedy zajęcia odbywać się mogą na terenie szpitala);
• uczennice w ciąży, którym lekarz zalecił nauczanie indywidualne z powodu zagrożonej ciąży;
• uczennice, które niedawno urodziły dziecko, jeśli tak zalecił lekarz, a chcą kontynuować edukację;
• uczniowie z niepełnosprawnością, która uniemożliwia im uczęszczanie do szkoły, np. osoby z dziecięcym porażeniem mózgowym, uczniowie leżący itp. - zazwyczaj jednocześnie korzystają z formy kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność intelektualną stopnia znacznego lub głębokiego;
• uczniowie, który okresowo z przyczyn zdrowotnych nie mogą fizycznie uczestniczyć w zajęciach, np. zdiagnozowano u nich złamanie kończyny itp.

Jak uzyskać orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego?

Aby uzyskać orzeczenie dokształcenia specjalnego należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z niezbędną dokumentacją do powiatowej publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dokumentacja powinna zawierać aktualne wyniki badań dziecka, jeśli leczy się specjalistycznie, opinię ze szkoły oraz stosowne zaświadczenie lekarskie, w jakim zaznaczone jest na jaki okres ma zostać przyznane nauczanie indywidualne oraz z jakiego powodu (czy jest to stan zdrowia utrudniający czy uniemożliwiający naukę stacjonarną w szkole). Specjaliści z poradni przeanalizują sytuację dziecka i - jeśli to możliwe i wskazane - zaproszą je na badanie lub zostanie ono przeprowadzone w miejscu zamieszkania dziecka. Gdy wszystkie dane i wyniki zostaną zebrane, ma miejsce posiedzenie Zespołu Orzekającego, w skład którego wchodzą pracownicy poradni oraz rodzic lub pełnoletni uczeń, jeśli wyrażają taką chęć. Na posiedzenie można zaprosić również nauczyciela oraz każdą inną osobę, która pracuje z dzieckiem, np. psychologa, terapeutę, rehabilitanta: wcześniej rodzic lub pełnoletni uczeń muszą wyrazić na to zgodę.

Na koniec warto wyjaśnić kilka pojęć, a dokładniej rozgraniczyć nauczania indywidualne z indywidualnym tokiem nauki oraz wyjaśnić, czym różni się nauczanie indywidualne od kształcenia specjalnego i czy można korzystać z obu form jednocześnie.

Nauczanie indywidualne a indywidualny tok nauki

Wiele osób myli pojęcia nauczania indywidualnego oraz indywidualnego toku nauki (ITN). Nie są to formy tożsame. Nauczania indywidualne przysługuje uczniom, których stan zdrowia nie pozwala na naukę stacjonarną w szkole. Z kolei indywidualny tok nauki to forma dedykowana uczniom przejawiającym szczególnie uzdolnienia, którzy chcą rozszerzać wybrane przedmioty i tematy, które szczególnie ich interesują. Indywidualny tok nauki dotyczy zazwyczaj jednego lub kilku wybranych przedmiotów. Aby uzyskać opinię o indywidualnym toku nauczania, należy zgłosić dziecko (pełnoletni uczeń może zgłosić się sam) na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Istotne jest załączenie opinii ze szkoły, zwłaszcza od nauczycieli przedmiotów, które mają być objęte indywidualnym tokiem nauczania. Uwaga, zajęcia w ramach ITN prowadzone są na terenie szkoły.

Nauczanie indywidualne a kształcenie specjalne

Warto rozgraniczyć również pojęcie nauczania indywidualnego oraz kształcenia specjalnego. To drugie jest dostosowaniem warunków nauczania do potrzeb i możliwości osób z różnymi niepełnosprawnościami i trudnościami w funkcjonowaniu. Kształcenie specjalne przysługuje uczniom ze stwierdzoną niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego, umiarkowanego, znacznego, głębokiego, uczniom z poważną wadą wzroku lub niewidomym, z wadą słuchu lub niesłyszącym, osobom z zaburzeniami ruchowymi, autyzmem czy zespołem Aspergera. Z takiego orzeczenia korzystać mogą również uczniowie z trudnościami emocjonalnymi, w tym zagrożeni niedostosowaniem społecznym oraz skierowani do młodzieżowych ośrodków socjoterapii. Kształcenie specjalne można przyznać osobie, która korzysta już z nauczania indywidualnego, te formy nie wykluczają się wzajemnie.