Egocentryzm - negatywna cecha charakteru. Egocentryk a egoista

Egocentryk to osoba, która stawia siebie w centrum, chce być zawsze najlepsza, podziwiana, najbardziej lubiana. Ta negatywna cecha charakteru jest zupełnie normalna u małych dzieci, cechuje je tak zwany egocentryzm dziecięcy. W wieku dorosłym już uznawana jest za coś negatywnego. Jak zachowuje się egocentryk, co powoduje, że jest taki oraz jak postępować w jego towarzystwie?

Dziecko-egocentryk - to zupełnie normalne do pewnego wieku

Każde dziecko do około 5-6, maksymalnie 7 roku życia jego egocentrykiem i jest to zupełnie normalne. Może to zdziwić niektórych rodziców ale gdy przyjrzą się dokładnie zachowaniu swojego przedszkolaka z pewnością zauważa, że dziecko w tym wieku stawia siebie na pierwszym miejscu i nie potrafi dostrzegać wielu potrzeb innych osób. Rozumie zwykle, że jeśli uderzy kolegę to go boli, gdy powie w złości mamie, że jej nie kocha, to będzie jej przykro ale nie rozumie, dlaczego tak się dzieje. Dziecko w tym wielu nie potrafi również spojrzeć na zdarzenie z innej perspektywy, np. gdy krzyczy do mamy z pokoju: "Zobacz, jaki obrazek maluję", a matka zajęta robieniem obiadu powie, że jest ładny, dziecko przyjmie ta informację, mimo iż matka fizycznie nie widziała dzieła dziecka. Dlaczego tak się dzieje?

Dziecko w wieku przedszkolnym nie posiada emocji złożonych, nie odczuwa empatii, nie ma poczucia winy, nie odczuwa wstydu na to, co zrobiło. Nie potrafi również dostrzec perspektywy drugiego człowieka, nie wie, że można na konkretną sytuację spojrzeć z różnych stron. Gdy dla dziecka coś jest „fajne” to dla innych też musi takie być.

Zmienia się to, gdy dziecko rozpoczyna edukację w klasie "0", czasem jeszcze pod koniec przedszkola. U dziecka pojawiają się emocje złożone oraz powoli zanika egocentryzm. Jest to zjawisko naturalne i rozwojowe, sprawia, że mały człowiek może lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Warto stymulować zanik egocentryzmu dziecięcego, np. poprzez czytanie bajeczek edukacyjnych i rozmawianie z dzieckiem na temat emocji. Mimo iż stan ten powinien minąć samoistnie, warto uczyć dziecko dobrych zachowań oraz tłumaczyć, jakie emocje zacznie niedługo odczuwać i co one oznaczają.

Dorosły egocentryk - skąd biorą się egocentrycy?

Skoro egocentryzm dziecięcy zanika to skąd biorą się egocentrycy? Przyczyny egocentryzmu u dorosłych są różne. Może on być efektem niedojrzałości emocjonalnie, czyli brakiem zaniku egocentryzmu dziecięcego. Kiedy może się tak zdarzyć. Egocentryzm dziecięcy może nie zaniknąć, gdy dziecko wychowuje się w rodzinie nadopiekuńczej, jest jedynakiem (zwłaszcza rozpieszczonym), wychowuje się w środowisku majętnym ale i jest przez rodziców nadmierne krytykowane. Nie jest rzadki u dzieci zaniedbanych emocjonalnie, np. wychowywanych w rodzinach niepełnych czy domach dziecka. Egocentryzm może tez pojawić się u osób nadmiernie pewnych siebie lub wręcz przeciwnie: osób o niskiej samoocenie, które chcą się w ten sposób dowartościować.

Objawy egocentryzmu w życiu codziennym

Jak objawia się egocentryzm u dorosłych? To osoba, która chce być zawsze w centrum zainteresowania, chce, by uwaga otoczenia skupiała się wyłącznie na niej. Egocentryk ma tendencję do przeceniania siebie, do wyolbrzymiania swoich zasług i niedostrzegania dokonań innych ludzi. Bywa snobem, samolubem i egoistą. Nie chce przyjmować do wiadomości, że ktoś może mieć inne zdanie, krytykuje te pogląd, które nie są zgodne z jego osądami. Uważa się za osobę wyjątkową, zasługującą na specjalne traktowanie. Bywa nadwrażliwy na swoim punkcie, źle reaguje na stres oraz krytykę.

Jak radzić sobie z egocentrykiem?

Przebywanie z egocentrykiem jest nie łatwe, bez względu na to, czy jest nim nasz rodzi, partner czy kolega z pracy. Jak postępować z egocentrykiem? Przede wszystkim nie można dać się mu sprowokować i reagować agresywnie na jego słowa i zaczepki. Egocentryk musi i chce być w centrum uwagi, a naszym zadaniem jest uczenie go, że są obok niego również inni ludzie… Z młodym egocentrykiem, np. nastolatkiem, można prowadzić rozmowy na temat emocji, tłumaczyć, jak czują się ludzie, których on traktuje z góry. Warto uczulać go na sytuacje emocjonalną drugiego człowieka, mówić o swoich odczuciach. Z osoba dorosła rozmawia się już nieco trudniej. Jak przeprowadzić rozmowę z partnerem-egocentrykiem? Warto bazować także na spokojnej dyskusji, nie reagujmy agresją na agresje egocentryka. Możemy uwrażliwić partnera na nasze emocje w konkretnych sytuacjach, powiedzieć, że czujemy się niedocenieni, opowiedzieć o tym, że również potrzebujemy akceptacji i bliskości. Takie rozmowy zwykle nie przynoszą natychmiastowych efektów, potrzebnych jest ich kilka lub nawet kilkanaście… warto jednak być cierpliwym, być może w niedalekiej przyszłości nasze trudy zostaną nagrodzone.

Egocentryk a egoista - czym się różnią?

Zwykle używamy zamiennie pojęć egocentryzmu i egoizmu ale nie są to pojęcia tożsame. Egocentryk może być egoistą ale nie musi. Podobnie: egoista może być egocentrykiem ale niekoniecznie. Egocentryk stawia siebie w centrum świata i chce być zawsze podziwiany. Nie zauważa swoich wad, niedociągnięć, za to nie cofnie się przed krytykowaniem innych. Egoista z kolei jest osobą, która swoje dobro stawia przed dobrem innych, zawsze uważa, że należy się jej to, co najlepsze i nie potrafi dostrzegać potrzeb innych.

Egocentryzm a megalomania

Egocentryzm bywa również mylony z megalomanią. Megalomania nazywamy przesadne skupienie się na sobie: na własnej doskonałości, swoich możliwościach. Powoduje zawyżoną i nieprawidłową samoocenę, megaloman może również doświadczać szeregu urojeń, również o charakterze psychotycznym.

Egocentryzm a zaburzenia psychiczne

Czy długotrwały egocentryzm może prowadzić do zaburzeń psychicznych i innych trudności w funkcjonowaniu emocjonalnym oraz społecznym? Niestety, okazuje się, że tak. Długotrwały egocentryzm może prowadzić do szeregu zaburzeń psychicznych, w tym depresji, nerwicy. Może powodować również zaburzenia osobowości, choć na szczęście sytuacje te są rzadkością.

Egocentryzm - czy to się leczy?

Egocentryzm nie jest traktowany jako jednostka chorobowa, jest negatywną cechą charakteru, sposobem funkcjonowania i nie obliguje do podjęcia leczenia. Jeśli jednak bycie egocentrykiem jest dla nas powodem do zmartwień, widzimy, że inni się od nas odwracają lub chcemy pomóc bliskiej osobie, która jest egocentrykiem, nie ma przeciwwskazań do wizyty u specjalisty. Warto umówić się na konsultację do psychologa, który pomoże nam walczyć z negatywnymi cechami charakteru i zmotywuje do dokonania istotnych zmian.