Inteligencja - definicja, rodzaje. Test na typ inteligencji

Inteligencja jest zdolnością to postrzegania oraz adekwatnego reagowania na zmiany otoczenia. To nasze wyposażenie, czyli to, z czym się rodzimy oraz to, co nabywamy w trakcie naszego życia. Istnieje wiele podziałów inteligencji. Za twórców najpopularniejszych uważa się Charlesa Spearmana oraz Howarda Gardnera.

Inteligencja płynna oraz skrystalizowana

Inteligencję najprościej dzieli się na płynną oraz skrystalizowaną. Autorem takiego podziału jest Charles Spearman, angielski psycholog, którego tezy rozwijał później Raymond Cattell.

Mianem inteligencji płynnej określamy wszystko to, co jest nam dane, to wrodzony składnik inteligencji, z którym się rodzimy. Inaczej mówiąc to nasz potencjał intelektualny, zdolności, z jakimi przychodzimy na świat i na które nie mamy wpływu. Do zdolności takich należą między innymi wyobraźnia przestrzenna, funkcje, oparte na wzroku, jak np. zdolność składania całości z części (wykorzystywana przy układaniu puzzli). Inteligencja płynna swoją maksymalną wartość osiąga pod koniec okresu dojrzewania, czyli ok 20 roku życia.

Z kolei inteligencją skrystalizowaną nazywamy inteligencję, która nabywamy w ciągu życia poprzez wzbogacanie swojego doświadczenia. Bardzo istotny jest tutaj wpływ środowiska, w jakim wzrastamy oraz nasza motywacja do uczenia się. Przykładami zdolności inteligencji skrystalizowanej są np. zakres wiedzy oraz zasób słownictwa.

Inteligencja wieloraka: rodzaje inteligencji

Ciekawy podział zaprojektował amerykański psycholog, profesor Howard Gardner. Profesor wyróżnił aż 8 różnych typów inteligencji. Są to:

• inteligencja logiczno-matematyczna,
• inteligencja słuchowa (muzyczna),
• inteligencja artystyczna,
• inteligencja językowa (werbalna),
• inteligencja społeczna (interpersonalna),
• inteligencja osobista (intrapersonalna),
• inteligencja przyrodnicza,
• inteligencja przestrzenna,
• inteligencja ruchowa.

Co ciekawe, później powstało pojęcie inteligencji emocjonalnej, posiadającej w sobie elementy inteligencji społecznej oraz osobistej. Obejmuje ona zdolność człowieka do rozumienia zarówno swoich stanów emocjonalnych, jak i uczuć innych osób.

Jaki typ inteligencji dominuje u mnie?

Z poniższych stwierdzeń wybierz 7, które najlepiej Cię opisują:

• Najlepiej uczę się, gdy słucham, jak ktoś mówi, np. na wykładzie (3)
• Posiadam zdolności manualne, lubię coś budować, konstruować (8)
• Jestem dobrym rozjemcą i mediatorem, z powodzeniem rozwiązuję spory między innymi ludźmi (4)
• Dobrze znam siebie i rozumiem swoje zachowanie (5)
• Działam według planu, krok po kroku realizuję kolejne elementy całości (1)
• Mam bardzo dobre poczucie przestrzeni, doskonale orientuję się nawet w nieznanym mi miejscu (7)
• Lubię ruch i aktywność fizyczną (8)
• Troszczę się o środowisko naturalne i jestem świadoma/y zagrożeń, jakie stworzą dla niego człowiek (6)
• Rozumiem odczucia innych i chętnie im doradzam (4)
• Mam bardzo dobry i czuły słuch, z łatwością rozpoznaję różne dźwięki z otoczenia czy znajomych po ich głosie (2)
• Podczas rozmowy dużo gestykuluję (8)
• Lubię rozwiązywać problemy logiczne, krzyżówki i inne łamigłówki (1)
• Lubię pracować w grupie i cenię towarzystwo innych osób (4)
• Lubię wykonywać prace plastyczne oraz układać puzzle czy inne układanki przestrzenne (7)
• Bardzo lubię opiekować się zwierzętami lub/i pielęgnować rośliny (6)
• Mam dobrą pamięć, zapamiętuję słowa piosenek czy wypowiedzi innych osób (2)
• Znam swoje mocne i słabe strony i wiem, w jakim kierunku chcę się rozwijać (5)
• Bez trudu radzę sobie z zadaniami, wymagającymi dokonania obliczeń matematycznych (1)
• Lubię muzykować, śpiewam lub gram na jakimś instrumencie (2)
• Lubię robić notatki, gdy inni coś mówią (3)
• Jestem dobrym obserwatorem rzeczywistości (7)
• Uwielbiam spędzać czas na świeżym powietrzu (6)
• Lubię swoje towarzystwo i najczęściej uczę się w samotności (5)
• Mam bogaty zasób słów i lubię się wypowiadać (3)

Porównaj wyniki i stwierdź, jaka cyfra z nawiasu powtarzała się najczęściej. Zapoznaj się z opisem typu (lub typów) inteligencji, który dominuje u Ciebie.

1. Inteligencja logiczno-matematyczna

Ten typ inteligencji cechuje osoby o analitycznym umyśle, dostrzegający zależności i związki przyczynowo-skutkowe. Są to ludzie samodzielni w działaniu, myślący logicznie, posiadający zamiłowanie do różnorodnych eksperymentów oraz wszelkich zagadek logicznych. Ludzie tacy lubią liczyć, szacować, pracować na komputerze. Są dokładni, wszystko planują i działają według określonych zasad. Bywa, że brakuje im spontaniczności.

Jak ją rozwijać?

Inteligencję logiczną można rozwijać poprzez stymulowanie procesów myślowych, w tym rozumowania matematycznego, czyli zachęcać dziecko do liczenia, szacowania, przeliczenia. Podsuwaj dziecku takie zadania, jak: rebusy, ćwiczenia z kresu tworzenia kategorii czy tworzenia planu jakiegoś wydarzenia.

Kim zostać?

Ten rodzaj inteligencji przyda się w pracy księgowego, analityka finansowego czy informatyka. Wysoki poziom tej inteligencji jest przydatny także u inżynierów, lekarzy, prawników, detektywów oraz naukowców z dziedzin ścisłych, w tym matematyków, chemików i fizyków.

2. Inteligencja słuchowa (muzyczna)

Ten typ inteligencji cechuje osoby uzdolnione muzycznie, posiadają wrażliwy słuch, muzykują. Zwykle ludzie Ci chętnie śpiewają oraz grają na jakimś instrumencie. W życiu są osobami wrażliwymi na piękno, źle znoszą hałas. Posiadają zdolność do rozróżniania dźwięków z otoczenia, rozpoznają osoby po głosie.

Jak ją rozwijać?

Aby rozwijać inteligencję muzyczną, warto zachęcać dziecko to zapoznawania się z różnorodnymi gatunkami muzycznymi. Należy zachęcać malucha do wsłuchiwania się w dźwięki, które słyszy na co dzień oraz nazywanie ich.

Kim zostać?

Osobami o wysokim poziomie inteligencji muzycznej są oczywiście muzycy ale i tancerze, aktorzy czy wokaliści.

3. Inteligencja językowa (werbalna)

Inteligencja językowa cechuje ludzi bogatym słownictwie, wrażliwym na właściwy dobór słów. Ludzie tacy wysławiają się poprawnie, dbają o tak zwaną kulturę języka. Mają łatwość uczenia się języków obcych. Sprawnie i na długo zapamiętują konkretne słowa, lubią robić notatki, z łatwością uczą się wierszy i tekstów piosenek.

Jak ją rozwijać?

Przede wszystkim ćwiczyć pamięć, poszerzać słownictwo oraz ćwiczyć wypowiedzi, zarówno ustne, jak i pisemne. Zachęcajmy dziecko to pisania wierszy, bajek, opowiadań, niech stymuluje inteligencję poprzez branie udziału w szkolnych przedstawieniach. Młodszym dzieciom proponujmy ćwiczenia, zwiększające ich zasób słów, np. wymyślanie wyrazów na daną literę lub słowa na ostatnią literę poprzedniego, itp.

Kim zostać?

Wysoki poziom tego typu inteligencji jest pożądany w zawodzie nauczyciela języka polskiego, obcego, tłumacza, pisarza czy poety. Warto zastanowić się także nad karierą copywritera, specjalisty do spraw reklamy czy scenarzysty. Osoby z wysokim poziomem inteligencji werbalnej mogą pomyśleć o karierze polityka lub publicysty. Dobrym rozwiązaniem będzie kariera w mediach, w tym zostanie dziennikarzem czy redaktorem. Bogaty słownik oraz łatwość wypowiadania się przyda się w zawodzie prawnika.

4. Inteligencja społeczna (interpersonalna)

Inteligencja społeczna cechuje ludzi towarzyskich, wrażliwych i empatycznych. Z uwagi na to, że odpowiada na relacje społeczne, osoby o wysokim jej poziomie z łatwością nawiązują relacje, są dobrymi mediatorami oraz słuchaczami. Ludzie tacy są empatyczni, rozumieją potrzeby innych. Bez problemu wychwytują nastawienie innych, ich motywacje oraz nastrój. Osoby te są bardzo komunikatywne, asertywne, tolerancyjne.

Jak ją rozwijać?

Aby rozwijać ten typ inteligencji należy przede wszystkim przebywać w grupie społecznej. Zachęcajmy więc dziecko do zabawy z rówieśnikami, do działania w grupie, poznawanie nowych osób. Stymulujmy rozwój społeczny i emocjonalny poprzez czytanie bajek, omawianie ich, naukę współczucia. Warto zachęcać pociechę do pomagania słabszym, chorym oraz biedniejszym.

Kim zostać?

Osoby o wysokim poziomie tej inteligencji powinny pomyśleć o zawodach, w których mamy kontakt z ludźmi. Doskonałym wyborem będzie nauczyciel, lekarz, psycholog, terapeuta. Z uwagi na wysoki poziom empatii warto zastanowić się nad pracą z dziećmi czy osobami niepełnosprawnymi.

5. Inteligencja osobista (intrapersonalna)

Ten typ inteligencji cechuje ludzi o doskonałym wglądzie w samego siebie. To osoby świadome swoich emocji, zalet i wad, posiadające silną wolę w działaniu. Ludzie ci bywają skryci, nieśmiali, wstydliwi ale chętnie podejmują ryzyko. Są zwykle indywidualistami, wolą pracować w samotności.

Jak ją rozwijać?

Inteligencję osobista rozwijamy u dzieci poprzez zadanie im pytań, na temat tego, co czują, myślą, co się u nich wydarzyło. Uczmy dziecko nazywa swoje emocje, zalety i wady oraz pracować nam nimi.

Kim zostać?

Osoby o wysokim poziomie inteligencji osobistej wybierają kierunki, nastawione na refleksję, w tym teologię, filozofię czy psychologię. Mogą zastanowić się także nad karierą artystyczną, np. malowaniem obrazów czy pisaniem wierszy. Osoby takie mogą też zostać przywódcami duchowymi, np. zdecydować się na obranie drogi duszpasterskiej.

6. Inteligencja przyrodnicza

Inteligencja przyrodnicza obejmuje zainteresowanie środowiskiem naturalnym, przyrodą oraz prawami, jakimi rządzi się natura. Ludzie o tym typie inteligencji lubią przebywać na łonie natury oraz obserwować ją. Chętnie opiekują się zwierzętami oraz pielęgnują rośliny.

Jak ją rozwijać?

Aby rozwijać u dziecka inteligencję przyrodniczą, warto uczyć je szacunku do świata fauny i flory zabierać na spacery do lasu czy parku o każdej porze roku oraz wskazywać zachodzące w naturze zmiany. Uczmy dziecko miłości do przyrody poprzez wspólne pielęgnowanie roślin, dokarmianie zwierząt czy opiekowanie się domowym pupilem. Wpłynie to pozytywnie na jego empatię, czyli rozwinie także inteligencję społeczną.

Kim zostać?

Zainteresowanie światem roślin oraz zwierząt pozwala na spełnianie się jako weterynarz, ogrodnik, leśnik. Warto rozważyć również zostanie hodowcą lub podjęcie się pracy rolniczej. Osoby zainteresowane karierą naukową mogą rozwijać się w tym kierunku, zostając np. cenionym biologiem czy genetykiem roślin.

7. Inteligencja wizualno-przestrzenna

Inteligencja przestrzenna odpowiada na właściwe rozpoznawanie kształtów, wzorów oraz orientację w przestrzeni. Osoby o wysokim poziomie tej inteligencji są znakomitymi przewodnikami, szybko i sprawnie odnajdują się w przestrzeni, nawet bez mapy, choć i ją umieją doskonale czytać. Cechują się dobrym rozumowaniem abstrakcyjnym oraz bujną wyobraźnią. Umieją wyobrażać sobie różne kształty i miejsca. Lubią rysować, konstruować, mają zdolności manualne.

Jak ją rozwijać?

Ten typ inteligencji rozwijamy poprzez stymulowanie zdolności manualnych oraz motoryki małej. proponujmy dziecku wykonywanie różnorodnych prac plastycznych, w tym pracę z plasteliną, gliną, masą solną. Warto zachęcać dziecko do budowania z klocków, łączenia ze sobą części, doskonalenia wyobraźni przestrzennej.

Kim zostać?

Osoby o wysokim poziomie inteligencji przestrzennej posiadają doskonałe zdolności konstrukcyjne. Mogą zastanowić się nad karierą konstruktora, architekta czy inżyniera budownictwa. Orientacja przestrzenna pozwalana zrobienie kariery w zawodzie przewodnika, żeglarza, pilota ale i fotografa. Osoby o artystycznej duszy mogą zastanowić się nad wykonywaniem prac malarskich czy rzeźbiarskich. Jeśli marzy się nam kariera lekarza, wybierzmy specjalizację chirurga.

8. Inteligencja ruchowa (kinestetyczna)

Inteligencja ruchowa związana jest w dobrą koordynacją ruchową, zamiłowaniem do aktywności fizycznej. Osoby o wysokim poziomie tej inteligencji lubią się ruszać, tańczyć, uprawiać sport. Mają zgrabne, skoordynowane, płynne ruchy, doskonale panują nad własnym ciałem. Bywają jednak niecierpliwe i wrażliwe na dotyk.

Jak ją rozwijać?

Rozwijanie tej inteligencji opierać się powinno o umożliwienie dziecku ruchu fizycznego oraz doskonalenie koordynacji. Zabierajmy malucha na spacery chodźmy na basen, proponujmy różne dyscypliny sportowe.

Kim zostać?

Ludzie z wysokim poziomem inteligencji ruchowej mogą pomyśleć o zawodzie, który będzie wymagał od nich słonego ruchu. Mogą zostać tancerzami, choreografami, instruktorami fitness. Mogą pomyśleć też o karierze sportowej.

Jak widać, inteligencja nie jest pojęciem prostym do zdefiniowania. Według psychologów jest jednym z najtrudniejszych do wyjaśnienia terminów w ich dziedzinie.

Warto jednak wiedzieć, czym jest i jak dzieli się inteligencja oraz w jaki sposób rozwijać poszczególne jej typy. Ponadto, cenną informacją jest dla nas to, w jakiej dziedzinie możemy się spełniać, posiadają odpowiednio wysoki poziom konkretnego rodzaju inteligencji. Pozwoli nam to jeszcze efektywniej wykorzystywać posiadany potencjał, nasze możliwości oraz zdobyte już doświadczenie.